Boekenspoor: Verhalen om door te geven
Sprookjes, legenden en fabels zijn eeuwenoud. Ze worden van generatie op generatie doorverteld bij het haardvuur. Pas later werden ze opgeschreven. Deze verhalen zijn nog steeds populair, niet alleen door boeken maar ook door (teken)films, tv-series en stripverhalen.
Spiegel Historiael
De beroemde dichter Jacob van Maerlant schreef in de 13e eeuw de Spiegel Historiael, een geschiedverhaal vanaf de schepping tot omstreeks het jaar 1100. Een fragment daarvan, geschreven rond 1300, is de oudste tekst in het Nederlands uit het bezit van de Athenaeumbibliotheek. Net als veel middeleeuwse meesterwerken uit die periode, is de Spiegel Historiael geschreven in dichtvorm. Deze teksten, met stereotype personages, herkenbare gebeurtenissen en een moraal, waren bedoeld om aan een groot publiek voor te lezen ter lering én vermaak. Veel van deze teksten zijn mondeling overgeleverd en uiteindelijk opgeschreven, waardoor wij ze nu kennen.
Dieren met menselijke trekjes
Sprookjes, legenden en fabels waren oorspronkelijk geen kinderverhalen. De verhalen hielden volwassenen een spiegel voor. Op vermakelijke of angstaanjagende wijze werd de samenleving nagebootst, uitvergroot of werd de spot gedreven met misstanden. De hoofdrolspelers zijn vaak dieren met menselijke trekjes. Zo zien we in deze verhalen allerlei menselijke karakters de revue passeren.
Reynaert de vos en andere rare wezens
Het verhaal van de sluwe Reynaert de vos is in de 13e eeuw in het Middelnederlands opgeschreven, daarna in het Latijn vertaald en in 1474 gedrukt. Een exemplaar van deze tekst is met vier andere gedrukte teksten samengebonden in een verzamelband, die zich nu in de Athenaeumbibliotheek bevindt. Ook vroeger hield men al van illustraties. Het boek bevat 122 Latijnse fabels met tekeningen van rare wezens, eenhoorns en andere fabeldieren, schuimbekkende wolven en mysterieuze monsters.
Vertellingen
Dieren zijn veelvoorkomende figuren in sprookjes en fabels. Zo staan de vos en de wolf bijna altijd symbool voor het 'kwade', zoals in het middeleeuwse Reynaert de vos en in het 19e-eeuwse sprookje Roodkapje. In de loop der eeuwen zijn allerlei sprookjes, fabels, vertellingen en prentenboeken verschenen die van generatie op generatie zijn doorgegeven en nog altijd populair zijn.
