Mee in den zak
Na circa 1900 verschenen er sinterklaasverhalen die met de scène beginnen, waarmee daarvóór vele sinterklaasverhalen afsluiten, namelijk stoute kinderen die in een zak worden meegenomen naar Spanje. Een bijzonder voorbeeld van zo’n verhaal dat daarmee begint, is Mee in den Zak. De ernstige lotgevallen van stoute Grietje en Pietje aan de jeugd verhaald door Oom Abraham, met tekeningen van Daan Hoeksema. De eerste editie ervan verscheen in oblongformaat in 1915 bij uitgeverij Gebr. Koster te Amsterdam.
Inhoud
Mee in den Zak gaat over de ondeugende Grietje en Pietje uit een welgesteld gezin. Sint Nicolaas en Zwarte Piet arriveren op 5 december en de twee deugnieten worden in de zak gestopt en door de dienaar naar de stoomboot bij andere stoute kinderen gebracht. Na een woelige reis komen ze in Spanje aan. Twee dieven stelen de zak met Grietje en Pietje en na diverse avonturen, o.a. een gedwongen optreden in een circus, komen ze in het paleis van Sint Nicolaas terecht. Daar hoeven ze niet zoals de andere stoute kinderen hard te werken, omdat de goede Sint vindt dat ze al genoeg gestraft zijn. Ze worden met de andere kinderen door Zwarte Piet onderwezen en keren een jaar later met Sint Nicolaas in een open vliegtuig, bestuurd door de dienaar, terug naar Nederland.
Waardering
Mee in den Zak vertoont een kentering in de sinterklaasverhalen: Zwarte Piet speelt een veel grotere rol dan Sint Nicolaas en ziet er heel anders uit dan gebruikelijk: hij heeft een sikje en draagt geen pagekostuum maar een sombrero, een hoge boord met das, een gebloemde pofbroek en zwarte laarzen. Hij rookt en is nota bene getrouwd en heeft zes kinderen.
Het boek is zeer humoristisch door de onverwachte, sterk overdreven of minder geloofwaardige gebeurtenissen. Zo rookt Zwarte Piet sigaretten, ontbijten Grietje en Pietje bij Sint Nicolaas met taart, bananen en vla en wordt hun zak na thuiskomst ingelijst!
De jeugd krijgt een goed beeld van waar en hoe Sint Nicolaas en Zwarte Piet zouden wonen en werken en wat er in Spanje gebeurt met stoute kinderen.
Mee in den Zak is een beeldverhaal, ook wel strip genoemd: per pagina zien we een à twee tekeningen met een berijmde tekst in drie kolommen eronder. Het is een van de eerste Nederlandse beeldverhalen en het oudste voorbeeld van een beeldverhaal in boekvorm over Sint Nicolaas.
Er zijn zeven drukken van bekend; de zevende is van 1949. Bijna dertig jaar later werd het verhaal in zijn geheel opgenomen in de verhalenbundel Groot Sinterklaasboek (Utrecht/Antwerpen 1977). Het verhaal moet dus zeer populair geweest zijn, maar dat is − gezien hiervoor beschreven − niet erg verbazingwekkend.
Auteur en illustrator
Over Oom Abraham is helaas niets bekend. Daan Hoeksema (1879-1935) was een bekende tekenaar. Hij illustreerde vele kinderboeken en maakte voor de jeugd ook spellen, knip- en kleurboeken en beeldverhalen. Dat laatste deed hij samen met de auteurs P.A.E. Oosterhoff en Oom Abraham. Misschien is Oom Abraham wel het pseudoniem van P.A(braham?).E. Oosterhoff.
Frits Booy